Stoppen met gokken
In Nederland gokt bijna de helft van het land, 9 miljoen gokspelers (bron), voor de meesten is het een hobby, maar er zijn ook spelers voor wie het langzamerhand een slechte gewoonte wordt. Uit onderzoek in 2016, door ministerie van Veiligheid en Justitie, bleek dat van de 8.6 miljoen recreatieve spelers, 95.700 risico spelers waren (bron) met een gokverslaving.
Wat is gokverslaving?
Gokverslaving is geclassificeerd als een psychische aandoening in de DSM-5 (Diagnostic and statistical manual of Mental Disorders) en wordt ook wel een stoornis genoemd in plaats van een verslaving. In al deze gevallen kan de persoon met de verslaving zijn gedrag niet stoppen, zelfs niet als ze beseffen dat het henzelf of hun dierbaren pijn doet. Het is belangrijk om te onthouden dat niet iedereen met een gokverslaving dezelfde symptomen of dezelfde intensiteit zal ervaren. Enkele van de meest voorkomende vormen van gokverslaving zijn als volgt.
Dwangmatig gokken
Wanneer iemand gewoon niet in staat is om zijn verlangen om te gokken te beheersen.
- Een dwangmatige gokker zal blijven spelen, of hij nu wint of verliest, ongeacht de gevolgen
- Ze zullen ook op zoek gaan naar mogelijkheden om weddenschappen af te sluiten, zelfs als ze al weten dat ze het zich niet kunnen veroorloven om te verliezen. Dit wordt ook wel pathologisch gokken genoemd
Overmatig gokken
Overmatige gokken is wanneer iemand dwangmatige gok symptomen vertoont, maar alleen op bepaalde tijden of in bepaalde periodes.
- Een overmatige gokker lijkt het grootste deel van de tijd de controle over zijn probleem te hebben
- Ze kunnen weken of maanden gaan zonder tekenen van gokverslaving te vertonen
- Hun dwangmatige gokgedrag zal zich openbaren wanneer ze beginnen met gokken, ook al is het maar zelden
Probleem gokken
Wanneer iemand niet overmatig gokt, maar toch geen controle heeft over zijn gokgedrag.
- Een probleemgokker zal een soort gokgedrag vertonen dat zijn normale leven verstoort
- Ze kunnen verliezen najagen of liegen tegen geliefden over hun gok gewoonten
- Ze komen tot het besef dat ze zichzelf er niet van kunnen weerhouden om steeds vaker te gaan gokken
Symptomen gokverslaving
Volgens AGOG blijkt dat de tijdsperiode tussen het ontstaan en het moment waarop een gokverslaving zichtbaar wordt voor de directe omgeving van een speler tussen 1 tot 21 jaar kan zijn. Voordat je in aanraking komt met gokken heb je 3 fases:
- De “inductie” fase: is de eerste kennismaking met de gokwereld, vaak op jonge leeftijd waarbij er vooral geëxperimenteerd wordt.
- De “adoptie” fase: waar een speler het gedrag overneemt en wordt er bepaald of het gokgedrag doorgezet wordt.
- De “promotie” fase: in deze fase wordt de keuze gemaakt om te blijven gokken. Het gokgedrag groeit dan uit tot een bezigheid van de speler.
- De verslaving fase: het gokgedrag waarvan men dacht dat het onder controle was gaat over in een vorm van verslaving.
Als de speler en gokverslaving ontwikkelt dan zal je de symptomen herkennen zoals beschreven door de American Psychiatric Association. Als je een aantal van deze symptomen vertoont in het afgelopen jaar dan is er een kans dat je te maken hebt met gokverslaving. Deze symptomen moeten niet worden overwogen als ze het gevolg zijn van een andere afzonderlijke psychische aandoening.
- Je gokt met steeds grotere bedragen om diezelfde kick te ervaren. Hierdoor worden je schulden steeds hoger
- Rusteloos of prikkelbaar zijn wanneer je probeert te minderen of te stoppen met gokken
- Herhaalde mislukte pogingen om het gokken onder controle te krijgen, te verminderen of te stoppen
- Vaak nadenken over gokken (zoals eerdere gokervaringen herbeleven, de volgende gok beleving plannen, manieren bedenken om geld te krijgen om te gokken)
- Vaak gokken wanneer je je verdrietig voelt, zoals wanneer je depressief, schuldig, angstig of hulpeloos bent
- Nadat je geld hebt verloren met gokken, keer je vaak terug om gelijk te krijgen (aangeduid als ‘je verliezen najagen’)
- Je gokt stiekem en liegt over hoeveel tijd en geld je investeert in gokken
- Je gokgedrag gaat ten koste van je relaties, werk en dagritme
- Vertrouwen op anderen om te helpen met geldproblemen veroorzaakt door gokken
- Je gokt niet (meer) samen, maar meestal alleen
Houd er rekening mee dat alleen het bekijken van deze lijst niet voldoende is om te bepalen of je een gokverslaving hebt. Om een juiste diagnose te stellen, moet je gediagnosticeerd worden door een professional in de geestelijke gezondheidszorg, zoals een psychiater.
Ontwikkeling fases tot een gokverslaving
Om een goed overzicht te krijgen hoe gokverslaving ontstaan gebruiken wij de indeling van Custer om het te beschrijven.
| Aanloopfase | |
 | In de fase heeft winnen en verliezen invloed of een speler doorgaat met gokken. Als een speler constant verliest, zal het besluiten om te stoppen met spelen. Als een speler winst maakt dan zal het blijven spelen, daarmee komt de speler in de winnende fase. |
| Winnende fase | |
 | In deze fase gokt de speler af en toe, maar dit wordt meer naarmate de speler vaker wint en ook nog eens grotere bedragen. Er ontstaat een drang naar steeds meer geld bij de speler. Langzamerhand wordt het spelen langer en meer geïntegreerd in het algemene gedragspatroon van de speler. De speler ontwikkelt een zelfvertrouwen waardoor het de winsten toeschrijft aan zijn eigen spelinzicht. |
| Verliezende fase | |
 | Na de winnende fase komt de verliezende fase waar er langere periodes van verlies zijn, waar d eigenwaarde van de speler wordt bedreigd. Dus de speler verbergt de verliezen, probeert geld te vinden via legale en illegale kanalen om zijn verliezen terug te winnen. Hiermee creëert de speler schulden waardoor de speler in de wanhopige fase belandt. |
| Wanhopige fase | |
 | Het verplaatsen van schulden geeft de speler het (irreële) gevoel dat het zich uit iedere situatie wel kan redden. Gedeeltelijk ‘verlost’ van zijn schulden, speelt de speler verder en verliest opnieuw. In deze fase heeft de speler te maken met de negatieve effecten van zijn speelgedrag: enorme schulden, verlies van sociale contacten en relaties, vaak verlies van werk of inkomsten, psychische en lichamelijke klachten. Het spelen biedt geen uitkomst meer. De speler wordt steeds meer wanhopig en wil vluchten of krijgt zelfs suïcide gedachten . Ook neemt de speler meer deel aan criminele activiteiten waardoor die te maken krijgt met politie en justitie. Sommigen komen in dit stadium bij de hulpverlening terecht. |
Herstelfases van een gokverslaving
Door wanhoop komt de speler in een situatie waar het een keuze moet maken om geholpen te worden. Dit brengt de speler in de drie fases van herstel.
| Kritieke fase | |
 | In deze fase heeft de speler meer grip op zijn of haar realiteit en ontstaat er een wens om geholpen te worden. De eerste stappen worden gezet om alle problemen op te lossen. |
| Herstel fase | |
 | In deze fase begint het opbouw van een leven, de speler heeft een inkomen, beginnende vertrouwen onder familie en kennissen. |
| Fase van groei | |
 | In deze fase heeft de speler een groei gemaakt waar het een nieuwe manier van leven heeft ontwikkelt zonder gokken. |
Oorzaken gokverslaving?
Niemand kent de exacte oorzaak voor een gokverslaving, maar verschillende factoren spelen een rol. Factoren waarmee je rekening moet houden, zijn psychische aandoeningen (zoals een stoornis in het gebruik van middelen), de leeftijd waarop je begint met gokken en hoe groot jouw eerste overwinningen zijn.
Biologische factoren
Een van de belangrijkste oorzaken van gokproblemen is biologisch van aard, aangezien sommige aspecten van dwangmatig gokken vergelijkbaar zijn met die van andere verslavingen. Een beeldvorming van de hersenen heeft aangetoond dat een gokwinst een neurologische reactie kan veroorzaken, vergelijkbaar met wanneer iemand met een cocaïneverslaving een dosis van de drug krijgt. Tekorten aan noradrenaline (een chemische stof die verband houdt met stress en gevaarlijke situaties) en serotonine (een chemische stof die verband houdt met je geluk en welzijn) zijn ook in verband gebracht met dwangmatig gedrag. Er zijn zelfs risicofactoren die betekenen dat mensen genetisch vatbaar kunnen zijn voor het ontwikkelen van impuls- of verslavingsstoornissen, zoals blijkt uit genetische studies.
Psychologische factoren
De manier waarop iemand over gokken denkt, kan indirect een rol spelen bij het al dan niet ontwikkelen van een probleem. De zogenaamde Gambler’s fallacy biedt een schijnbaar rationalisatie voor dwangmatig gedrag.
De gokkersmisvatting is de overtuiging, dat een reeks onafhankelijke gebeurtenissen de kansen op toekomstige onafhankelijke gebeurtenissen beïnvloeden. Als een eerlijke munt bijvoorbeeld vijf keer wordt omgedraaid en elke keer op kop belandt, is de kans op de volgende keer dat het op munt valt nog steeds 50% – de munt is eerlijk. De gokkersmisvatting dicteert dat de munt meer kans heeft om op muntjes te landen in de komende salto’s om de eerdere resultaten ‘goed te maken’. Dit kan een dwangmatige gokker extra motiveren om verliezen na te jagen, in de overtuiging dat hun geluk snel moet veranderen. Personen met een gokverslaving hebben vaak een vervormd denken. Enkele voorbeelden zijn; ontkenning van de ernst van hun gokgewoonten, bijgeloof hebben, verliezen minimaliseren en overdreven vertrouwen hebben in de uitkomst van toekomstige gebeurtenissen. Er is ook waargenomen dat snelle spellen de kans vergroten op probleemgedrag. Een gokautomaat met snelle plaatsing van weddenschappen kan bijvoorbeeld aantrekkelijker zijn voor mensen met een probleem dan een loterij die maar één keer per dag kan worden gespeeld.
Sociale factoren
Een andere factor kan van externe bronnen komen waardoor dit gedrag zich manifesteert. Stress, of moeilijkheden in het persoonlijke of professionele leven kunnen het gedrag uitlokken bij iemand met een gokprobleem, maar zijn niet noodzakelijk de oorzaak van dergelijke dwanghandelingen. De sociologische omgeving waarin je bevindt, kan invloed hebben op ongezonde gok gewoontes. De afhankelijk van gokken en -verslaving kunnen ook toenemen in tijden van sociaal isolement of wanneer je het huis niet uit kan.
Er zijn ook verbanden te vinden tussen gokproblemen en depressie, angst, eenzaamheid, levensgebeurtenissen en minder sociale steun van vrienden. Gokverslaving komt vaak voor in gezinnen, waar de eigenschappen kunnen doorgegeven worden of jongere gezinsleden beïnvloeden.
Comorbiditeit
Er zijn ook verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van een gokprobleem vergroten. Degenen die verslaafd zijn aan alcohol of drugs hebben een verhoogde kwetsbaarheid voor dwangmatig gokken getoond. Verschillende psychische stoornissen zijn ook geïdentificeerd als risicofactoren voor gokverslaving, waaronder persoonlijkheidsstoornissen, depressieve stoornissen en angststoornissen.
Herkennen dat je een probleem hebt
Het lijkt misschien alsof de tekenen van gokproblemen duidelijk zijn, maar vaak herkennen de gokkers zelf en de mensen om hun heen niet wat er mis is. Dit komt mede omdat veel van de problemen die bij gokken betrokken zijn, door de persoon zelf kunnen worden gerationaliseerd, waardoor het probleem makkelijk te verbergen is.
Als je zelf merkt dat er je gokprobleem hebt, dan heb je de kritieke fase bereikt als speler. Zoek dan vooral hulp. Zelfhulp strategieën worden vooral aangeraden als de tekenen van een gokprobleem overheersen.
- Zoek hulp door een vriend in vertrouwen te nemen of bezoek een zelfhulpgroep via AGOG
- Leid jezelf af met activiteiten die je leuk vind. Vermijd isolement door sociaal actief te zijn op een gezonde manier
- Stel gokken uit door jezelf in te schrijven in CRUKS voor een langere periode (de drang kan hierdoor verdwijnen of verzwakken)
- Probeer jezelf een realiteitscheck te geven, stel je voor wat er zal gebeuren nadat je gokt, en hoe je je daarbij voelt
Hoe te stoppen met gokken?
Er zijn veel manieren waarop een gokker behandeling kan zoeken. Er is niet een behandeling die wordt beschouwd als de standaard manier om gokverslaving te behandelen.
Therapie
Het meest effectieve methode om een gokprobleem te behandelen lijkt psychotherapie te zijn. Therapie heeft een relatief hoog slagingspercentage bij het verbeteren van probleemgedrag. Een reden waarom deze aanpak succesvol kan zijn, is omdat veel mensen met een gokverslaving vaak ander psychiatrisch probleem hebben. Dit betekent dat een psycholoog of psychiater niet alleen de verslaving kan behandelen, maar ook andere gerelateerde psychische problemen.
Medische behandeling
Er zijn geen specifiek ontworpen medicijnen om gokverslaving te behandelen. Wel hebben andere medicijnen veelbelovend resultaten getoond in het verminderen van de drang om te wedden, of de gevoelens van opwinding die optreden tijdens het wedden. Deze omvatten antidepressiva, medicijnen tegen epilepsie, medicijnen die zijn gebruikt om andere verslavingen aan te pakken en bepaalde SSRI’s.
Groepsondersteuning en zelfhulp
Een andere belangrijke bron voor mensen met gokproblemen is zelfhulpgroepen. Het is gebleken dat spelers met gokproblemen die psychotherapie in combinatie met zelfhulpgroepen hebben gevolgd het beste herstellen. Omdat deze combinatie hen helpt door te praten over hun uitdagingen en ervaringen met anderen die soortgelijke situaties hebben meegemaakt. Het is ook aangetoond dat zelfhulp inspanningen en collegiale ondersteuningssystemen helpen bij herstel, al dan niet in combinatie met professionele hulp.
Hoe vaak komt gokverslaving voor?
Het aantal gok verslaafden in Nederland is moeilijk te onderschatten omdat in Nederland gokken eerst illegaal was tot oktober 2021 daarna werd het weer legaal. Sindsdien zijn er geen exacte cijfers voor spelers die aan gok problemen lijden. Wel is er uit een onderzoek van Ipsos (2022), in opdracht van NOGA, gebleken dat 17% van de spelers boven de 18 jaar weleens heeft gelogen over hoeveel ze gokken tegenover belangrijke personen in hun directe omgeving (bron, dia 18)
Wat zijn de negatieve effecten van gokken
Sommige van de negatieve effecten van gokken zijn direct duidelijk, terwijl andere minder zichtbaar zijn.
Financiën
Natuurlijk kan constant gokken individuen in ernstige financiële problemen brengen. Een dwangmatige gokker kan snel grote schulden opbouwen, wat soms resulteert tot armoede of het verlies van een huis of zelfs volledige faillissement. Financiële problemen kunnen zelfs leiden tot juridische problemen, aangezien sommige dwangmatige gokkers hun toevlucht nemen tot diefstal of andere middelen om hun gewoonte te financieren.
Mentale gezondheid
Een van de belangrijkste negatieve effecten om te herkennen is de mentale belasting die gokproblemen op een individu kunnen leggen. De acties die worden ondernomen als gevolg van de aandoening kunnen scheuren in belangrijke relaties veroorzaken of iemands carrière in gevaar brengen. Veel andere aandoeningen zijn gekoppeld aan een kansspelverslaving, die kan worden ontwikkeld voor of na het lijden hieraan. Dwangmatig gokken kan ook leiden tot depressie of zelfs zelfmoord.
Relaties
Een gokverslaving kan ook gevolgen hebben voor de mensen die het dichtst bij de verslaafde staan. Volgens statistieken hebben families van mensen die aan dit soort gedrag lijden meer kans om te maken te krijgen met kindermishandeling of andere vormen van huiselijk geweld. Zelfs kinderen die niet direct last hebben van het gokprobleem van hun ouders, kunnen later problemen krijgen zoals depressie, middelenmisbruik of gedragsproblemen.
Hoe kan je iemand met een gokverslaving helpen?
Je hebt ontdekt dat een vriend(in) of familielid problemen heeft met gokken en je wilt helpen, wat kan je doen? Het is belangrijk om niet veroordelend of bedreigend over te komen bij de persoon met gokproblemen. Een van de belangrijkste stappen die familie en vrienden van een gokverslaafde kunnen nemen, is zichzelf te informeren. Het is belangrijk om de gokker niet aan te zetten tot gokken.
| ✔️ Wat kan je doen | ❌ Wat je niet moet doen |
|
|
Hulpmiddelen bij een gokverslaving
Je kan bij de volgende instanties hulp krijgen bij een gokverslaving, door middel van een groepssessies, door jezelf uit te sluiten van kansspelen voor 6 maanden of langer en vele andere mogelijkheden.
| Instanties voor informatie of hulp met een gokverslaving | |
| Het Trimbos-instituut is een onafhankelijk, wetenschappelijk kennisinstituut voor mentale gezondheid, alcohol, tabak en drugs. Je kan op hun website informatie vinden over onderzoeken over gokverslaving, hoe jij jezelf of je naasten kan helpen die lijden aan een gokverslaving. | |
| Loket Kansspel is het centrale steunpunt op het gebied van gokproblemen. Ze bieden zelf-hulp en begeleiding én verwijzen door naar hulp en begeleiding in de buurt van de persoon die problemen heeft met gokken. | |
| Het Centraal Register voor Kansspellen oftewel CRUKS, daar kan je als gokker jezelf registreren om jezelf uit te sluiten van websites waar je kan gokken. Dit kan je ook doen als familie bent van een persoon waarvan je denkt dat ze een probleem hebben met gokken. | |
| Stichting AGOG is een instantie waar je lokaal terecht kan in zelfhulpgroepen waar je samen met anderen aan je gokverslaving kan werken | |
| Jellinek is een organisatie dat behandeling biedt online (link onderaan), overdag en in de avond. Daarnaast hebben ze verschillende bieden ze verschillende behandelmethodes en geven ze medische begeleiding. | |
| Via deze portaal kan je via mobiel of een desktop werken aan je problemen met gokken ter preventie of om te stoppen. | |
| Hands24/7 is 24 uur beschikbaar om met jouw een gesprek te voeren over jouw gokproblemen of als een familielid gokproblemen heeft. Ook bieden ze andere hulp bij gokverslaving. | |
| De Nederlandse Kansspelautoriteit is ook een goede bron van informatie rondom veilig spelen. Via hun website vind je speeltips en kan je je ook direct inschrijven bij CRUKS. |
